Bài giảng Ngữ văn 12 - Bài: Nhìn về vốn văn hoá truyền thống

 NHèN VỀ VỐN VĂN HOÁ 
 TRUYỀN THỐNG
(Trớch Đến hiện đại từ truyền thống) 
 Tỏc giả: Trần Đỡnh Hượu - Tỏc phẩm tiờu biểu: Văn học Việt Nam giai 
đoạn giao thời 1900 - 1930 (chủ biờn, viết 
chung, viết trước 1974, Nxb Đại học và Trung 
học chuyờn nghiệp, 1988); Đến hiện đại từ 
truyền thống (Nxb Văn húa, Hà Nội 1995); Nho 
giỏo và văn học Việt Nam trung cận đại (Nxb 
Văn húa Thụng tin, Hà Nội 1995); Cỏc bài giảng 
về tư tưởng phương Đụng (Lại Nguyờn Ân biờn 
soạn, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội 2001). Hiện 
nay, phần nhiều bài nghiờn cứu đó được in trong 
Tuyển tập Trần Đỡnh Hượu, Nxb Giỏo dục, Hà 
Nội 2007, do PGS - TS Trần Ngọc Vương tuyển 
chọn và giới thiệu. II. HD. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
 1. Đọc, nờu vị trớ đ/trớch 
- Đọc chỳ ý hệ thống 
 (Ghi theo sgk tr. 159)
lập luận, giọng văn 
 2. Phõn đoạn VB: chia làm ba phần
 Phần 1 Phần 2 Phần 3 
(từ Trong (từ Giữa cỏc dõn (từ con đường 
lỳc chờ tộc..trong đến hết) => Đưa 
đợi với v/học) Từ vài nột ra đỏnh giỏ về văn 
nú) giới đối sỏnh cỏc nền hoỏ Việt
thiệu vấn văn hoỏ thế giới -> 
 đề nhận xột văn hoỏ 
 VN Bổ sung kiến thức
Theo Từ điển tiếng Việt, văn hóa là "tổng thể nói chung 
những giá trị vật chất và tinh thần do con ngời sáng tạo 
ra trong quá trình lịch sử". Văn hóa không có sẵn trong 
tự nhiên mà bao gồm tất cả những gì con ngời sáng tạo 
(văn hóa lúa nớc, văn hóa cồng chiêng, Ngày nay, ta 
thờng nói: văn hóa ăn (ẩm thực), văn hóa mặc, văn hóa 
ứng xử, văn hóa đọc, thì dó đều là những giá trị mà 
con ngời đã sáng tạo ra qua trờng kì lịch sử. Theo Trần 
Đình Hựu, "hình thức đặc trng hay biểu hiện tập 
trung, vùng đậm đặc của nền văn hóa lại nằm ở đời 
sống tinh thần, nhất là ở ý thức hệ, ở văn học nghệ 
thuật, biểu hiện ở lối sống, sự a thích, cách suy nghĩ, 
ở phong tục, tập quán, ở bảng giá trị". - Đưa ra những ưu điểm và hạn chế của V/hoỏ VN
 qua cỏc mặt sau:
 * Quan niệm, tư tưởng, lối sống của người Việt
 cú những ưu, hạn chế:
 -> Ưu: 
 + "Coi trọng hiện thế trần tục hơn thế giới bên 
kia", "nhng cũng không bám lấy hiện thế, không quá 
sợ hãi cái chết".
 + "Mong ớc thái bình, an c lạc nghiệp để làm ăn 
cho no đủ, sống thanh nhàn, thong thả, có đông con 
nhiều cháu".
 + "Con ngời đợc a chuộng là con ngời hiền lành, 
tình nghĩa". * Quan niệm về cái đẹp
 -> Ưu:
 + "Cái đẹp vừa ý là xinh, là khéo". Màu sắc 
chuộng cái dịu dàng, thanh nhã, ghét cái sặc sỡ".
 + "Tất cả đều hớng vào cái đẹp dịu dàng, thanh 
lịch, duyên dáng và có quy mô vừa phải".
 -> H/chế: 
 + "Không háo hức cái tráng lệ huy hoàng, 
khụng say mê cái huyền ảo, kì vĩ. + Ngời Việt tiếp nhận tôn giáo để tạo ra một cuộc 
sống thiết thực, bình ổn, lành mạnh với những vẻ 
đẹp dịu dàng, thanh lịch, những con ngời hiền lành, 
tình nghĩa, sống có v/hóa trên một cái nền nhân bản,
làm sao phát huy đợc tối đa mặt mạnh vốn có, khắc 
phục đợc những nhợc điểm dần thành cố hữu để tự 
tin đi lên.
 + Tìm hiểu bản sắc văn hóa dân tộc gắn liền với 
 việc quảng bá cái hay, cái đẹp của dân tộc để "góp 
 mặt" cùng năm châu, thúc đẩy một sự giao lu lành 
 mạnh, có lợi chung cho việc xây dựng một thế giới 
 hòa bình, ổn định và phát triển. 2.3. Phần 3 (con đường  đến hết)
Trong lời kết của đoạn trích, NNC Trần Đình 
Hựơu khẳng định: "Con đờng hình thành bản sắc 
dân tộc của văn hóa không chỉ trông cậy vào sự 
tạo tác của chính dân tộc đó mà còn trông cậy 
vào khả năng chiếm lĩnh, khả năng đồng hóa 
những giá trị văn hóa bên ngoài. Về mặt đó, lịch 
sử chứng minh là dân tộc Việt Nam có bản lĩnh".
Nhận xột: khi khái quát bản sắc văn hóa Việt Nam, 
tác giả không hề rơi vào thái độ tự ti hay miệt thị dân 
tộc; mà "Nền văn hóa tơng lai" của Việt Nam sẽ là 
một nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, có 
hòa nhập mà không hòa tan, tiếp thu tinh hoa văn 
hóa nhân loại để làm giàu cho văn hóa dân tộc. - Trong bối cảnh thời đại ngày nay, việc tìm hiểu 
bản sắc văn hóa dân tộc trở thành một nhu cầu 
tự nhiên. 
- Tìm hiểu bản sắc văn hóa dân tộc rất có ý 
nghĩa đối với việc xây dựng một chiến lợc phát 
triển mới cho đất nớc, trên tinh thần. 
 => Bài viết của GS Trần Đình Hựơu cho thấy: 
 nền văn hóa Việt Nam tuy không đồ sộ nhng 
 vẫn có nét riêng mà tinh thần cơ bản là: "thiết 
 thực, linh hoạt, dung hòa". Tiếp cận nú phải có 
 một con đờng riêng, không thể áp dụng những 
 mô hình cứng nhắc hay lao vào chứng minh 
 cho đợc cái không thua kém của dân tộc mình 
 so với dân tộc khác.