SKKN Lựa chọn một số bài tập nhằm phát triển tố chất sức nhanh trong môn Chạy ngắn cự ly 100 mét cho học sinh Lớp 10 Trường THPT chuyên Quảng Bình

 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Tr­êng THPT chuyªn Qu¶ng B×nh
 phÇn 1: më ®Çu
 1. ®ÆT VÊN §Ò:
 ThÓ dôc thÓ thao (TDTT) lµ mét lÜnh vùc quan träng cña ®êi sèng con 
ng­êi, nã cã quan hÖ mËt thiÕt víi x· héi. Khi x· héi ph¸t triÓn th× nhu cÇu tËp 
luyÖn TDTT cµng t¨ng lªn.
 Ngay tõ xa x­a TDTT ®­¬c coi lµ mét bé phËn cña nÒn v¨n hãa nh»m hoµn 
thiÖn con ng­êi víi quan niÖm vËn ®éng lµ søc kháe, lµ sù sèng. C¸c nhµ triÕt häc 
thêi cæ nh­ Platon, Arixitos ®· ®Ò cao c¸i ®Ñp trong sù ph¸t triÓn hµi hßa “Trong 
s¹ch vÒ ®¹o ®øc, phong phó vÒ mÆt tinh thÇn, hoµn thiÖn vÒ mÆt thÓ chÊt” do 
TDTT ®em l¹i.
 §Æc biÖt trong ®êi sèng hiÖn ®¹i, mét con ng­êi hoµn h¶o th× ph¶i cã sù 
hoµn thiÖn vÒ trÝ lùc vµ thÓ lùc. V× thÕ trong ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y ThÓ dôc ë c¸c 
cÊp Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· ®­a bé m«n §iÒn kinh nãi chung, vµ m«n ch¹y cù 
ly ng¾n 100 mÐt nãi riªng vµo ch­¬ng tr×nh ®Ó rÌn luyÖn søc khoÎ vµ c¸c tè chÊt 
thÓ lùc cho häc sinh, trong ®ã tè chÊt “søc nhanh” ®ãng vai trß quan träng nhÊt 
trong nh÷ng nội dung cù lý ng¾n.
 §iÒn kinh lµ m«n thÓ thao cã lÞch sö l©u ®êi, ®­îc ­a chuéng vµ phæ biÕn 
réng r·i trªn thÕ giíi. §©y lµ m«n thÓ thao ®­îc tÇng líp nh©n d©n, mäi løa tuæi 
trong n­íc nãi riªng vµ trªn thÕ giíi h©m mé. ë n­íc ta ®iÒn kinh lµ m«n thÓ thao 
mòi nhän hiÖn nay vµ nã chiÕm vÞ trÝ v« cïng quan träng trong gi¸o dôc thÓ chÊt 
vµ huÊn luyÖn thÓ thao. §Æc biÖt ë løa tuæi thanh thiÕu niªn, v× m«n nµy kh«ng 
nh÷ng t¨ng c­êng søc kháe mµ cßn lµ ph­¬ng tiÖn rÌn luyÖn c¸c tè chÊt. ChÝnh v× 
vËy ®iÒn kinh ®­îc coi lµ ph­¬ng tiÖn luyÖn tËp phæ biÕn réng r·i tõ tiÓu häc cho 
®Õn bËc ®¹i häc.
 §iÒn kinh nãi chung vµ m«n ch¹y cù ly 100 mÐt nãi riªng lµ mét trong 
nh÷ng m«n thÓ thao c¬ b¶n, cã vÞ trÝ quan träng trong hÖ thèng gi¸o dôc thÓ chÊt 
vµ huÊn luyÖn thÓ thao ë n­íc ta. Trong ch­¬ng tr×nh TDTT cho häc sinh THPT, 
nã lµ m«n häc träng ®iÓm. Th«ng qua häc tËp vµ tËp luyÖn c¸c m«n §iÒn kinh nãi 
chung vµ m«n ch¹y ng¾n cù ly 100 mÐt nãi riªng sÏ thóc ®Èy qu¸ tr×nh trao ®æi 
chÊt trong c¬ thÓ, c¶i thiÖn vµ n©ng cao chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan néi t¹ng, ph¸t 
triÓn toµn diÖn c¸c tè chÊt thÓ lùc, trong ®ã ph¸t triÓn tè chÊt “søc nhanh” quan 
träng nhÊt. TÝnh ganh ®ua cña nã kh¸ m¹nh, sù th¾ng thua trong thi ®Êu ®«I chØ 
h¬n kÐm nhau h¬n 1% gi©y. V× nã rÊt thuËn lîi cho viÖc båi d­ìng phÈm chÊt, ý 
chÝ, ®¹o ®øc, t¸c phong vµ tinh thÇn ®oµn kÕt hîp t¸c cña häc sinh. Cã thÓ nãi tè 
chÊt søc nhanh trong m«n ch¹y cù ly ng¾n 100 mÐt lµ mét m«n häc träng ®iÓm 
kh«ng thÓ thiÕu trong mäi ch­¬ng tr×nh. C¸c m«n thÓ thao kh«ng thÓ t¸ch rêi nã, 
tè chÊt “søc nhanh” lµ nÒn t¶ng cña c¸c cù ly ng¾n.
 Trong c¸c tr­êng trung häc phæ th«ng (THPT) ®iÒn kinh lµ m«n häc c¬ b¶n 
kh«ng thÓ thiÕu, mçi häc sinh ph¶i hoµn thµnh m«n häc trong thêi gian ng¾n nhÊt 
®Þnh lµ rÊt khã, trong ®ã søc nhanh ®ãng mét vai trß quan träng träng, lµ mét 
trong nh÷ng tè chÊt thÓ lùc ®ßi hái m«n häc nµo còng ph¶i cã. §èi víi häc sinh ®Ó 
§Æng Ngäc Hïng 1 N¨m häc: 2012 - 2013 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Tr­êng THPT chuyªn Qu¶ng B×nh
 - S¸ch lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc thÓ chÊt.
 - Gi¸o ¸n.
 - S¸ch to¸n thèng kª.
 - Sinh lÝ thÓ dôc thÓ thao.
 4.2. Ph­¬ng ph¸p quan s¸t s­ ph¹m:
 §Ó cã c¨n cø ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c h¬n vµ khoa häc khi gi¶i quyÕt nh÷ng 
nhiÖm vô cña ®Ò tµi chóng t«i tiÕn hµnh quan s¸t 16 tiÕt häc m«n chạy ngắn 100m 
cña häc sinh lớp 10 tr­êng THPT chuyªn Qu¶ng B×nh ®Ó t×m ra nh÷ng nguyªn 
nh©n phát triển sức nhanh trong khi häc môn chạy ngắn nói riêng và các môn học 
khác nói chung.
 4.3. Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn:
 Chóng t«i ®· sö dông phiÕu hái ®Ó pháng vÊn mét sè gi¸o viªn thÓ dôc ®· vµ 
®ang gi¶ng d¹y m«n chạy ngắn trong toµn tØnh, c¸c huÊn luyÖn viªn t¹i së TDTT 
Qu¶ng B×nh kÕt hîp víi viÖc trao ®æi ý kiÕn kh¸ch quan vµ ®¶m b¶o chÝnh x¸c vÒ 
c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi.
 4.4. Ph­¬ng ph¸p to¸n thèng kª:
 Víi ®Ò tµi nµy chóng t«i ®· sö dông c«ng thøc tÝnh % ®Ó sö lý c¸c sè liÖu cã 
lien quan ®Õn ®Ò tµi.
 - C«ng thøc tÝnh %: X% = 
 - Trong ®ã: + a: Lµ sè ng­êi ®ång ý. 
 + n: Lµ sè ng­êi pháng vÊn.
 5. tæ chøc nghiªn cøu:
 5.1. Thêi gian nghiªn cøu:
 §Ò tµi ®­îc tiÕn hµnh nghiªn cøu tõ th¸ng 09 n¨m 2012 ®Õn th¸ng 01 n¨m 
2013 vµ ®­îc chia lµm 02 giai ®o¹n:
 * Giai ®o¹n 1: Tõ ®Çu th¸ng 09 ®Õn cuèi th¸ng 11 n¨m 2012 nghiªn cøu 
lùa chän ®Ò tµi. TiÕn hµnh thu thËp tµi liÖu vµ xö lý sè liÖu ®Ó gi¶i quyÕt nhiÖm vô 
1.
 * Giai ®o¹n 2: Tõ ®Çu th¸ng 12 n¨m 2012 ®Õn cuèi th¸ng 01 n¨m 2013. 
Gi¶i quyÕt nhiÖm vô 2 vµ hoµn thµnh s¸ng kiÕn kinh nghiÖm.
§Æng Ngäc Hïng 3 N¨m häc: 2012 - 2013 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Tr­êng THPT chuyªn Qu¶ng B×nh
 phÇn 2: kÕt qu¶ nghiªn cøu
 NhiÖm vô 1: "Thùc tr¹ng vµ những yếu tố ảnh hưởng ®Õn sự phát triển 
tố chất sức nhanh."
 1. C¬ së lý luËn vận dụng các bài tập phát triển sức nhanh:
 Phát triển sức nhanh lµ yÕu tè quan träng, lµ qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cho häc 
sinh h×nh thµnh một trong các tố chất thể lực cũng như kü n¨ng, kü x¶o vËn ®éng 
mµ khi tiÕn hµnh ph¶i tu©n thñ theo nguyªn t¾c gi¸o d­ìng thÓ chÊt.
 Khi tiÕn hµnh gi¶ng d¹y bài tập, ®éng t¸c cÇn tÝnh to¸n cã nh÷ng ®iÒu kiÖn 
kh¸c liªn quan ®Õn kho¶ng thêi gian gi÷a c¸c lÇn kÝch thÝch kh«ng qu¸ s¸t nhau.
 Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y một số bài tập cho häc sinh cã vµi biÓu hiÖn 
kh«ng râ rÖt. Do phô thuéc nh÷ng yÕu tè kh¸c nhau nh­ ®é khã cña bài tập, sö 
dông ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó häc sinh hiÓu vµ thùc hiÖn tèt bài tập.
 Bài tập chia lµm 03 giai ®o¹n:
 - Giai ®o¹n d¹y häc ban ®Çu: Giai ®o¹n nµy môc ®Ých chÝnh cho ng­êi häc 
n¾m v÷ng nguyªn lý bài tập, n¨ng lùc thực hiện, nh÷ng bài tập tr­íc đây ch­a tập 
hoặc đã tập nhưng không hiệu quả. §©y lµ giai ®o¹n lan táa cña qu¸ tr×nh thÇn 
kinh, ph¶n øng tr¶ lêi cßn ch­a ®­îc chän läc vµ phối hợp giữa các bài tập chưa 
hợp lý.
 - Giai ®o¹n häc s©u: §©y còng lµ giai ®o¹n viÖc gi¶ng d¹y sử dụng các bài 
tập ë møc ®é t­¬ng ®èi toàn diện, chuyÓn tõ viÖc thực hiện khối lượng nhỏ ®Õn 
khối lượng lớn hơn và đòi hỏi mức độ tác động của bài tập cao hơn. 
 Hiệu quả của bài tập chØ tËp trung ë số lần lặp lại, quảng nghĩ và sử dụng 
khối lượng phù hợp với từng lớp, từng nhóm, từng đối tượng. Tố chất sức nhanh 
b¾t ®Çu được h×nh thµnh vÉn ch­a ®­îc còng cè v÷ng ch¾c nªn cũng dÔ bÞ mất đi.
 - Giai ®o¹n hoµn thiÖn: Giai ®o¹n nµy sức nhanh được phát triển rõ nét nhất. 
Trong nh÷ng tr­êng hîp mét vµi học sinh kh«ng biÓu hiÖn râ rÖt ®iÒu ®ã phô 
thuéc rÊt nhiÒu vµo yÕu tè phương pháp, bài tập, ®Æc ®iÓm c¸ nh©n và tr×nh ®é tËp 
luyÖn.
 V× vËy, khi gi¶ng d¹y luôn chú trọng ®Õn phương pháp, bài tập ®Ó lùa chän 
vµ tiÕn hµnh cho phï hîp nhất.
 2. X¸c ®Þnh nh÷ng yếu tố ảnh hưởng đến kết quả chạy cự ly ngắn 
100 mét:
 Trong khi häc chạy ngắn 100m một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học 
tập của häc sinh. Nh­ng ®Ó hiÓu ®­îc yếu tố nµo lµ chñ yÕu ®Ó cã biÖn ph¸p khắc 
phục. chóng t«i ®· sö dông phiÕu hái ®Ó pháng vÊn lÊy ý kiÕn cña c¸c gi¸o viªn 
còng nh­ c¸c huÊn luyÖn viªn ®Ó tæng hîp kiÕn thøc víi kinh nghiÖm cña mçi 
§Æng Ngäc Hïng 5 N¨m häc: 2012 - 2013 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Tr­êng THPT chuyªn Qu¶ng B×nh
 B¶ng 1: KÕt qu¶ quan s¸t s­ ph¹m nh÷ng YẾU TỐ ẢNH 
 HƯỞNG ĐẾN KẾT CỦA CHẠY CỰ LY NGẮN 100 MÉT (N = 137)
 KÕt qu¶
 TÊN YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG Sè ng­êi Tû lÖ
tt ảnh 
 %
 hưởng
 1 Đé phản ứng xuất phát chậm. 71 52
 Kh«ng t¨ng ®­îc tèc ®é cần thiết trong quảng 
 2
 đường chạy lao. 98 72
 Tèc ®é ch¹y có gi¶m, hỏng chân trụ và kh«ng 
 3 75 55
 duy trì được tốc độ.
 4 Ch¹y GiËt côc, gß bã. 71 52
 Tần số cũng như độ dài bước chạy không ổn 
 5 102 74
 định và có chiều hướng giảm dần.
 Nh­ vËy, tõ kÕt qu¶ quan s¸t s­ ph¹m chóng t«i thÊy c¸c yếu tố ảnh hưởng 
chiÕm tû lÖ % rÊt cao. Trªn c¬ së nh÷ng ảnh hưởng mµ chóng t«i tËp hîp ®­îc tõ 
quan s¸t s­ ph¹m. §Ó mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh thªm møc ®é ảnh hưởng của tốc độ 
đến kết quả học chạy cự ly ngắn 100 mét mang tÝnh chÊt kh¸ch quan. Chóng t«i ®· 
tiÕn hµnh pháng vÊn 15 huÊn luyÖn viªn, gi¸o viªn d¹y ®iÒn kinh ë trong tØnh 
Qu¶ng B×nh. KÕt qu¶ thu ®­îc ë b¶ng 2.
§Æng Ngäc Hïng 7 N¨m häc: 2012 - 2013 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Tr­êng THPT chuyªn Qu¶ng B×nh
 B¶ng 3: §èi chiÕu kÕt qu¶ cña ph­¬ng ph¸p quan s¸t 
 s­ ph¹m vµ ph­¬ng ph¸p pháng vÊn.
 Quan s¸t s­ Pháng 
 Tªn sai lÇm ph¹m vÊn
tt
 Sè Tû lÖ Sè Tû lÖ 
 ng­êi % ng­êi %
 1 Đé phản ứng xuất phát chậm. 71 59 10 83
 Kh«ng t¨ng ®­îc tèc ®é cần thiết 
 2 14 93
 trong quảng đường chạy lao. 91 75
 Tèc ®é ch¹y có gi¶m, hỏng chân trụ 
 64 53 11 73
 3 và kh«ng duy trì được tốc độ.
 Ch¹y GiËt côc, gß bã. 63 52 10 66.7
 4
 Tần số cũng như độ dài bước chạy 
 5 không ổn định và có chiều hướng 93 77 12 80
 giảm dần.
 Qua b¶ng 3 chóng t«i thÊy kÕt qu¶ thu ®­îc cña hai ph­¬ng ph¸p t­¬ng ®èi 
trïng nhau, vÉn lµ nh÷ng sai lÇm phæ biÕn chiÕm tû lÖ % cao trong qu¸ tr×nh häc 
tËp cña häc sinh. Tõ ®ã chóng t«i ®i s©u vµo t×m hiÓu nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn 
nh÷ng sai lÇm ®ã.
 3. X¸c ®Þnh nh÷ng yếu tố ảnh:
 Sau khi x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng yếu tố ảnh hưởng tõ kÕt qu¶ cña hai ph­¬ng 
ph¸p quan s¸t s­ ph¹m vµ ph­¬ng ph¸p pháng vÊn. chóng t«i ®· tiÕn hµnh nghiªn 
cøu c¸c tµi liÖu cã liªn quan vµ quan s¸t c¸c em tËp luyÖn qua nh÷ng tiÕt gi¶ng d¹y 
vµ pháng vÊn c¸c huÊn luyÖn viªn, gi¸o viªn gi¶ng d¹y m«n ®iÒn kinh. Tõ ®ã 
chóng t«i x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn nh÷ng yếu tố ảnh hưởng khi 
thùc hiện chạy cự ly ngắn 100 mét.
§Æng Ngäc Hïng 9 N¨m häc: 2012 - 2013 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Tr­êng THPT chuyªn Qu¶ng B×nh
 NhiÖm vô 2: §­a ra mét sè bµi tËp nh»m phát triển tố chất sức nhanh 
gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y vµ häc.
 §Ó hoµn thiÖn được kỷ thuật chạy cự ly ngắn lµ mét yªu cÇu t­¬ng ®èi khã. 
Song ®Ó lùa chän ®­îc c¸c bµi tËp phát triển tố chất sức nhanh l¹i lµ vÊn ®Ò hÕt søc 
khã kh¨n v× bµi tËp và khối lượng ph¶i phï hîp víi ®èi t­îng häc.
 ChÝnh v× vËy, sau khi x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng yếu tố ảnh hưởng kết quả chạy 
ngắn dÉn ®Õn chóng t«i ®· m¹nh d¹n ®­a ra mét sè bµi tËp. chóng t«i tin r»ng c¸c 
bµi tËp nµy ch¾c ch¾n gióp cho häc sinh khắc phục được yếu tốc độ và phát triển 
được tố chất sức nhanh để n©ng cao kÕt qu¶ häc tËp.
 * Nguyªn t¾c chóng t«i ®Ò xuÊt lùa chän c¸c bµi tËp nµy:
 - Ph¶i phï hîp víi ®èi t­îng häc sinh THPT.
 - Ph¶i phï hîp víi c¬ së vËt chÊt cña tr­êng.
 - Ph¶i gi¶i quyÕt ®­îc nguyªn nh©n dÉn ®Õn nhøng yếu tố ảnh hưởng.
 Dùa vµo c¬ së cÊu tróc tố chất sức nhanh còng nh­ nh÷ng yếu tố ảnh hưởng 
®· ®­îc x¸c ®Þnh do vËy, chóng t«i ®· lùa chän mét sè bµi tËp nh­ sau:
* HÖ thèng c¸c bµi tËp lùa chän phát triển :sức nhanh" ®Ó kh¾c phôc những 
yếu tố ảnh hưởng trong chạy ngắn cự ly 100 mét:
 - Bµi tËp 1 : Ch¹y 30m tèc ®é cao.
 - Bµi tËp 2 : Ch¹y 60m xuÊt ph¸t cao.
 - Bµi tËp 3 : Chạy 80 mét xuất phát cao.
 - Bµi tËp 4 : BËt xa t¹i chç.
 - Bµi tËp 5 : Chạy nâng cao đùi tại chổ.
 - Bµi tËp 6 : Chạy 60m theo tín hiệu còi.
 - Bµi tËp 7 : Ch¹y biến tốc 50 mét nhanh 150 mét chậm.
 - Bµi tËp 8 : Ch¹y biến tốc 50 mét nhanh 50 mét chậm.
 - Bµi tËp 9 : Ch¹y biến tốc 100 mét nhanh 100 mét chậm.
 Sau khi ®· lùa chän ®­îc c¸c bµi tËp ®Ó kh¾c yếu tố ảnh hưởng, nâng cao tố 
chất sức nhanh khi häc chạy cự ly ngắn 100 mét và ®Ó lùa chän ®­îc c¸c bµi tËp 
c¬ b¶n cã hiÖu qu¶ nhÊt. Chóng t«i ®· sö dông phiÕu hái vµ pháng vÊn gi¸o viªn, 
huÊn luyÖn viªn. KÕt qu¶ pháng vÊn chóng t«i tr×nh bµy ë b¶ng 5.
§Æng Ngäc Hïng 11 N¨m häc: 2012 - 2013