Tài liệu Chương trình chuyên sâu THPT chuyên môn Tin học

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
CHƯƠNG TRÌNH CHUYÊN SÂU THPT CHUYÊN 
 MÔN: TIN HỌC 
 Hà Nội, 12/2009 Tổng số tiết: 123 tiết, trong đó có 53 tiết dành cho nội dung chuyên sâu. 
 Học kì I: 61 tiết 
 Học kì II: 62 tiết 
III. NỘI DUNG DẠY HỌC 
 3.1. Cấu trúc nội dung dạy học 
 - Nội dung môn Tin học cho các trường THPT, được qui định trong chương trình môn Tin học, lớp 10, ban hành 
kèm theo Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05 tháng 5 năm2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo 
 Nội dung chuyên sâu: gồm 2 chủ đề mở rộng và chuyên sâu: 
 + Ngôn ngữ lập trình: 
 + Phân tích, thiết kế và cài đặt giải thuật 
 3.2. Nội dung chuyên sâu 
Chuyên đề: NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH 
Dưới đây dùng Turbo Pascal để mô tả nội dung kiến thức, kĩ năng cần truyền đạt của chuyên đề Ngôn ngữ lập trình, tuy 
nhiên khi thực hiện có thể chọn sử dụng các ngôn ngữ lập trình khác như C++, Java, để dạy học. 
Số tiết: 20 tiết 
 3 TT Nội dung Mức độ cần đạt Ghi chú 
 Kiến thức 
 Biết các bước: soạn thảo, dịch, thực hiện và hiệu 
 chỉnh chương trình. 
 Giới thiệu trên máy 
 Biết một số công cụ của môi trường TP. 
 tính quá trình viết một 
 Dịch, thực hiện và hiệu chỉnh Kĩ năng 
 4 chương trình hoàn 
 chương trình Bước đầu sử dụng được chương trình dịch để phát 
 chỉnh để học sinh biết 
 hiện lỗi. 
 các thao tác cơ bản. 
 Bước đầu chỉnh sửa được chương trình dựa vào thông 
 báo lỗi của Chương trình dịch và tính hợp lí của kết 
 quả thu được. 
 5 TT Nội dung Mức độ cần đạt Ghi chú 
 Kiến thức - Nên bắt đầu bằng 
 Hiểu được các câu lệnh này dùng để thể hiện các tình việc sử dụng các thuật 
 huống phải biện luận khi giải các bài toán toán đã có trong sách 
 Biết cách viết đúng các lệnh về mặt cú pháp. giáo khoa lớp 10 
 Kĩ năng - Cần xây dựng các bài 
 Sử dụng được các lệnh để viết các đoạn chương trình thực hành và tổ chức 
 có biện luận cấu trúc rẽ nhánh trong mô tả thuật toán thực hiện tại phòng 
 6 Tổ chức rẽ nhánh của môt số bài toán đơn giản. máy để học sinh đạt 
 Viết được các lệnh rẽ nhánh khuyết, rẽ nhánh đầy đủ được những kỹ năng 
 và áp dụng để thể hiện được thuật toán của một số bài theo yêu cầu 
 toán đơn giản. - Nhấn mạnh rằng khác 
 với kiểu mảng, trong 
 kiểu bản ghi, các 
 trường có thể thuộc các 
 kiểu dữ liệu khác nhau. 
 7 TT Nội dung Mức độ cần đạt Ghi chú 
 Kiến thức 
 Hiểu được cách dùng dữ liệu kiểu mảng một chiều và 
 hai chiều. 
 Biết cách khai báo mảng và ký hiệu các phần tử của 
 mảng. 
 8 Kiểu mảng 
 Kĩ năng 
 Thực hiện được khai báo mảng, truy cập, tính toán 
 các phần tử của mảng. 
 Cài đặt được thuật toán của một số bài toán với kiểu 
 dữ liệu mảng một chiều. 
 9 TT Nội dung Mức độ cần đạt Ghi chú 
 Kiến thức 
 Biết khái niệm tệp định kiểu và tệp văn bản và mục 
 đích của các kiểu dữ liệu này để lưu giữ lâu dài các 
 thông tin tạo lập được. 
 Biết các lệnh khai báo tệp định kiểu và tệp văn bản. 
11 Tệp và xử lý tệp 
 Biết các lệnh và một số hàm, thủ tục chuẩn khi làm 
 việc với tệp: gán tên cho biến tệp, mở tệp, đọc thông tin 
 từ tệp, ghi thông tin vào tệp, đóng tệp. 
 Kĩ năng 
 Biết các thao tác tệp, chủ yếu là tệp văn bản 
 11 
Chuyên đề: PHÂN TÍCH, THIẾT KẾ VÀ CÀI ĐẶT THUẬT TOÁN 
Số tiết: 33 tiết 
 TT Nội dung Mức độ cần đạt Ghi chú 
 Có trong sách giáo 
 Khái niệm bài toán và thuật 
 1 khoa lớp 10, chỉ cần hệ 
 toán 
 thống lại 
 Việc phân tích, đánh 
 giá độ phức tạp của 
 Kiến thức từng thuật toán được 
 Biết được cùng một bài toán có thể có nhiều thuật toán thực hiện khi học các 
 khác nhau, việc phân tích thuật toán giúp ta lựa chọn thuật toán cụ thể. 
 2 Phân tích thuật toán thuật toán thích hợp. Việc đánh giá độ phức 
 Biết các yếu tố để đánh giá một thuật toán tốt. tạp của thuật toán sẽ 
 Kỹ năng còn được củng cố khi 
 Đánh giá được độ phức tạp của một số thuật toán cơ bản. giới thiệu đến các thuật 
 toán cụ thể ở phần tiếp 
 theo. 
 13 TT Nội dung Mức độ cần đạt Ghi chú 
 Kiến thức 
 Biết được ý tưởng cơ bản của phương pháp giải bài toán 
 bằng cách chia để trị là chuyển việc giải bài toán kích thước 
 lớn về việc giải bài toán có kích thước nhỏ hơn. 
 5 Chia để trị Biết một số thuật toán tiêu biểu: tìm kiếm nhị phân, luỹ 
 thừa nhanh. 
 Kỹ năng 
 Vận dụng được để giải một số bài toán khác và cài đặt 
 được trên máy tính. 
 Kiến thức 
 Biết được ý tưởng cơ bản của phương pháp giải bài toán 
 bằng cách chia để trị là chuyển việc giải bài toán kích thước 
 lớn về việc giải các bài toán có kích thước nhỏ hơn 
 6 Chia để trị Biết được một số thuật toán tiêu biểu: tìm kiếm nhị 
 phân, luỹ thừa nhanh 
 Kỹ năng 
 Vận dụng được để giải một số bài toán khác và cài đặt 
 được trên máy tính. 
 15 TT Nội dung Mức độ cần đạt Ghi chú 
 Kiến thức 
 Biết được hai thuật toán Prim và Kruskal 
 Bài toán tìm cây khung nhỏ 
 9 Kỹ năng 
 nhất 
 Vận dụng được để giải một số bài toán và cài đặt được trên 
 máy tính. 
IV. GIẢI THÍCH VÀ HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN 
 1. Kế hoạch dạy học 
 Tổng số tiết cho lớp 10 chuyên là 123 tiết. Trong đó, có 70 tiết học theo chương trình, sách giáo khoa chung cho 
tất cả các lớp 10 THPT, 53 tiết còn lại được dành để dạy học các modul kiến thức của phần mở rộng và nâng cao. Việc 
phân chia cụ thể số tiết học cho mỗi phần mở rộng và nâng cao phụ thuộc vào điều kiện thực tế. 
 Do thời lượng môn Tin học chuyên ít, nên khi chọn chủ đề tự chọn các học sinh lớp 10 chuyên tin học cần chọn 
chủ đề Tin học để bổ sung thêm thời lượng cho môn học. 
 2. Nội dung dạy học 
 Nội dung các chuyên đề được xây dựng với các điều kiện về giáo viên, cơ sở vật chất được đảm bảo và khả năng 
tiếp thu của học sinh là khá tốt và dựa trên quan niệm: 
 17 1) Về cơ bản việc dạy các chủ đề theo cách học sinh tự nghiên cứu dưới sự hướng dẫn, định hướng của giáo viên. 
 Khuyến khích học sinh trao đổi, thảo luận (kể cả qua mạng Internet) về các nội dung học tập. 
2) Hai chủ đề nên dạy song song một cách hợp lý sao cho luôn có các bài tập hay để lập trình. 
3) Khi dạy mô đun 1, không nhất thiết dạy xong các kiểu dữ liệu mới dạy lệnh. Ví dụ, sau kiểu lô gic, có thể dạy 
 luôn các tổ chức rẽ nhánh, tổ chức lặp. 
4) Học sinh chuyên cần cài đặt các thuật toán trên máy tính và trao đổi, tham khảo học tập qua Internet, vì vậy các 
 trường cần trang bị máy tính, Internet cho các lớp chuyên tin. 
 4. Đánh giá kết quả học tập của học sinh 
1) Hiện tại ngôn ngữ lập trình Pascal là ngôn ngữ lập trình được dùng trong kì thi chọn học sinh giỏi quốc gia môn 
 tin học (chương trình dịch có thể là Turbo Pascal hoặc Free Pascal). Tuy nhiên, để phù hợp với xu thế phát triển 
 của ngôn ngữ lập trình, khuyến khích sử dụng các ngôn ngữ dùng cho lập trình chuyên nghiệp như C, Java... để 
 dạy học. 
2) Nội dung dạy học tin học chuyên còn định hướng cho các kì thi tuyển chọn học sinh giỏi tin học ở địa phương và 
 quốc gia. 
 19 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1) Sách giáo khoa Tin học lớp 10, 11, 12 
 2) Wirth, N., Programs = Algorithms + Data Structures (có bản dịch tiếng Việt: Chương trình = Thuật toán + Cấu 
 trúc dữ liệu) 
 3) Sedgewick, R., Algorithms (Bản dịch tiếng Việt: Cẩm nang Thuật toán) 
 4) Ullman, J.D., Data structures and Algorithms. 
 5) Ley, J.B., Programming pearls (Bản dịch tiếng Việt : Những viên ngọc trong lập trình). 
 6) Courtin J. Kowarski I. 
 7) Nhập môn thuật toán và cấu trúc dữ liệu 
 8) Tạp chí thế giới Vi tính PCWORLD 
 9) L.Nyhoff, S. Leestma (Bản dịch tiếng Việt : Lập trình nâng cao bằng Passcal với các cấu trúc dữ liệu ) 
 10) Một số sách bài tập lập trình của ĐHTH HN , ĐHBK HN,Viện KHGD 
 11) Đỗ Xuân Lôi, Cấu trúc dữ liệu và giải thuật. 
 12) Một số trang web: 
  trang web của các kỳ thi Tin học quốc tế 
  trang web của các sinh viên và học sinh chuyên Tin Việt Nam do Đại học Quốc gia Hà 
Nội chủ trì 
 21