Tài liệu Hướng dẫn tự học môn Ngữ văn 10 - Tuần 25+26

 HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC NGỮ VĂN 10 (tuần 25+26)
Bài 1: Khái quát lịch sử tiếng Việt
 A. Nội dung cần nắm.
Học sinh đọc sách giáo khoa và nắm những nội dung cơ bản sau:
I. Lịch sử phát triển của tiếng Việt:
1. Tiếng Việt trong thời kì dựng nước:
- Nguồn gốc bản địa: quá trình phát sinh, phát triển, tồn tại của tiếng Việt song hành với 
quá trình hình thành, phát triển, tồn tại của dân tộc Việt- tiếng Việt cũng có nguồn gốc, 
lịch sử lâu đời như lịch sử công đồng người Việt vậy.
- Thuộc họ ngôn ngữ Nam á  Tiếng Việt có nguồn gốc thuộc họ ngôn ngữ Nam á, 
dòng Môn- Khmer và có quan hệ gần gũi với tiếng Mường. Ngoài ra tiếng Việt còn có 
quan hệ giao lưu tiếp xúc với ngôn ngữ Hán.
2. Tiếng Việt trong thời kì Bắc thuộc và chống Bắc thuộc:
- Tiếng Việt đã vay mượn rất nhiều từ ngữ Hán.
- Chiều hướng chủ đạo: Việt hóa về âm đọc, ý nghĩa và phạm vi sử dụng.
 Tiếng Việt: Thủ đoạn- chỉ hành vi mờ ám, độc ác.
3. Tiếng Việt dưới thời kì độc lập, tự chủ:
- Việc tiếp xúc, ảnh hưởng, vay mượn từ ngữ Hán theo hướng Việt hóa làm cho tiếng 
Việt ngày càng thêm phong phú, tinh tế, uyển chuyển.
- Dựa vào văn tự Hán, người Việt đã sáng tạo ra chữ Nôm- thứ chữ ghi âm tiếng Việt 
vào thế kỉ XIII.
 ý nghĩa: 
+ Khẳng định ý thức độc lập tự chủ của dân tộc ta.
+ Góp phần thúc đẩy sự phát triển văn hóa, văn học dân tộc.
4. Tiếng Việt trong thời kì Pháp thuộc:
- Chữ quốc ngữ trở nên thông dụng, tiếp nhận ảnh hưởng tích cực của ngôn ngữ, văn 
hóa phương Tây (chủ yếu là ngôn ngữ và văn hóa Pháp).
- Vai trò của chữ quốc ngữ: thúc đẩy sự hình thành và phát triển nền văn xuôi tiếng Việt 
hiện đại.
5. Tiếng Việt từ sau cách mạng tháng Tám đến nay:
- Các cách xây dựng thuật ngữ tiếng Việt:
+ Mượn của tiếng Hán:
+ Phiên âm thuật ngữ khoa học của phương Tây:
+ Đặt thuật ngữ thuần Việt (dịch ý hoặc sao phỏng):
II. Chữ viết của tiếng Việt:
1. Lịch sử phát triển chữ viết của tiếng Việt:
- Theo truyền thuyết và dã sử: người Việt cổ có thứ chữ Viết trông như “đàn nòng nọc 
đang bơi”.
- Thế kỉ XIII: người Việt sáng tạo chữ Nôm trên cơ sở chữ Hán.
- Nửa đầu thế kỉ XVII: một số giáo sĩ phương Tây dựa vào bộ chữ cái La-tinh để xây 
dựng chữ quốc ngữ.
- Đến nay, chữ quốc ngữ phát triển hoàn thiện, trở thành ngôn ngữ quốc gia. Bài 2: Phương pháp thuyết minh
A.Nội dung cần nắm
Học sinh đọc sách giáo khoa và nắm những nội dung cơ bản sau:
1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học:
- Phương pháp thuyết minh: liệt kê, giải thích. 
 Tác dụng: đảm bảo tính chuẩn xác và tính thuyết phục của văn bản thuyết minh.
- Phương pháp thuyết minh: phân tích, giải thích.
 Tác dụng: cung cấp những hiểu biết mới bất ngờ, thú vị.
- Phương pháp thuyết minh: nêu số liệu và so sánh
 Tác dụng: thuyết phục, hấp dẫn, gây ấn tượng mạnh với sự tiếp nhận của người đọc.
- Phương pháp thuyết minh: phân tích, giải thích.
 Tác dụng: cung cấp những hiểu biết mới, thú vị.
2. Tìm hiểu thêm một số phương pháp thuyết minh:
a. Thuyết minh bằng cách chú thích:
- Nêu ra một tên gọi khác hoặc một nhận biết khác, có thể chưa phản ánh đầy đủ những 
thuộc tính bản chất của đối tượng.
- Có tính linh hoạt, mềm dẻo, có tác dụng đa dạng hóa văn bản và phong phú hóa cách 
diễn đạt.
b.Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân- kết quả:
-Thấy được mối quan hệ giữa các phương diện, các mặt của đối tượng thuyết minh
3. Yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minh:
- Căn cứ vào mục đích thuyết minh để lựa chọn phương pháp thuyết minh phù hợp.
- Mục đích vận dụng phương pháp thuyết minh:
 +Cung cấp thông tin đầy đủ, khách quan về đối tượng được thuyết minh.
 +Giúp người đọc (nghe) tiếp nhận dễ dàng, hứng thú.
B. Bài tập luyện tập: Sử dụng ít nhất 2 phương pháp thuyết minh đã học, viết một bài 
văn thuyết minh ngắn về đại dịch corona.