SKKN Phát huy tính tích cực của học sinh thông qua các ví dụ cụ thể trong chương II, chương III Tin học Lớp 11

 PHẦN I: MỞ ĐẦU
I.1. Lý Do Chọn Đề Tài:
 Trong chương trình tin học lớp 10 học sinh đã làm quen với bộ môn tin học, 
đặc biệt là ở Bài 4- Chương I “Bài toán và thuật toán”, song do tính trừu tượng của bộ 
môn nên khi tiếp xúc với phần lập trình của chương trình tin học lớp 11 thì phần lớn 
học sinh không khỏi bỡ ngỡ.
 Bên cạnh đó, việc học lập trình còn phụ thuộc rất nhiều vào tư duy toán học 
của học sinh, mà đầu vào học sinh của trường thuộc diện yếu. Trong khi đó không 
phải học sinh nào cũng có tư duy giống nhau. Vì vậy khi dạy chương trình tin học 11 
nếu người giáo viên giải quyết vấn đề mình nêu ra một cách áp đặt thì phấn lớn học 
sinh sẽ khó bắt kịp yêu cầu của chương trình vì các em chưa hiểu hết bản chất của vấn 
đề. Và vì vậy khi tham ra thực hành học sinh không thể áp dụng lý thuyết để thực hiện 
các bài tập cụ thể.
 Để giải quyết vấn đề nêu trên tôi đã dung phương pháp “Phát huy tính tích 
cực của học sinh thông qua các ví dụ cụ thể trong chương II, chương III tin học 
lớp 11” tại trường THPT Hai Bà Trưng như sau:
 - Nêu vấn đề để học sinh tìm cách gải quyết thông qua một số ví dụ.
 - Sử dụng một số ví dụ trong và ngoài sách giáo khoa để minh hoạ.
 - Phân nhóm học trong giờ thực hành để học sinh khá, giỏi giúp đỡ học sinh trung 
 bình, yếu để giải quyết các bài tập.
 1 PHẦN II. NỘI DUNG
II.1 Cơ Sở Lý Luận 
 Có thể nói ngôn ngữ lập trình Pascal là ngôn ngữ học đường. Pascal rất thích hợp 
dùng để giảng dạy trong các nhà trường và cho những người mới bắt đầu học lập 
trình. Do đó trường THPT Hai Bà Trưng đã chọn ngôn ngữ lập trình này để dạy học 
sinh giải bài toán trên máy tính. Mặc dù mục tiêu của chương trình giáo dục Tin học 
của Bộ GD & ĐT không quy định phải dạy học sinh trên một ngôn ngữ lập trình cụ 
thể nào.
 Trong thời đại bùng nổ thông tin ngày nay, việc viết được các chương trình tự hoạt 
động cho máy tính, máy gia dụng là cần thiết. Và để làm được việc đó cần có một quá 
trình nghiên cứu, học tập về ngôn ngữ lập trình lâu dài, qua đó nhà lập trình có thể 
chọn một ngôn ngữ lập trình thích hợp. Tuy nhiên mọi thứ điều có điểm khởi đầu của 
nó, với học sinh việc học Pascal là khởi đầu cho việc tiếp cận ngôn ngữ lập trình bậc 
cao, qua đó giúp các em hình dung được sự ra đời, cấu tạo, hoạt động cũng như ích lợi 
của các chương trình hoạt động trong máy tính, các máy tự động Qua đó giúp các 
em có thêm một định hướng, một niềm đam mê về tin học, về nghề nghiệp mà các em 
chọn sau này. Đồng thời Pascal là một ngôn ngữ có cấu trúc thể hiện trên 3 yếu tố: 
Cấu trúc về mặt dữ liệu, cấu trúc về mặt lệnh, cấu trúc về mặt chương trình.
 Vậy thì chúng ta phải làm như thế nào để sau khi kết thúc lớp 11 thì các em có thể 
nắm và hiểu được như thế nào là ngôn ngữ lập trình, cụ thể là ngôn ngữ lập trình 
Pascal mà ta đã nói ở trên.
 Trong chương trình tin học 11 có những vấn đề hay những bài đã làm cho người 
thầy không biết bắt đầu làm sao cho học sinh hiểu được và hình dung được bài học.
 Trong quá trình học tập, học sinh ở trường chúng tôi vẫn mắc phải một số lỗi khi 
lập trình. Vì vậy để khắc phục tình trạng mắc lỗi, tôi đã cố gắng tìm ra giải pháp trong 
quá trình giảng dạy.
 3 II.3 Giải Pháp Và Biện Pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:
 Quá trình thực hiện chương II:
 Trong chương này khi day tôi thường lưu ý học sinh hai vấn đề:
 - Một số kiểu dữ liệu chuẩn và phạm vi giá trị của chúng trong bài 4
 - Câu lênh gán trong bài 6
 Quá trình thực hiện chương III:
 Trong chương giáo viên cần làm rõ các câu lệnh sau:
 - Câu lệnh If....then......
 - Câu lệnh If.....then......else.....
 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp:
 Trong quá trình giảng dạy tôi đã áp dụng kinh nghiệm của mình bắt đầu từ chương 
II, III chương trình Tin học lớp 11. Nhưng do điều kiện không cho phép nên ở mỗi 
chương tôi chỉ đưa ra một số tiết làm ví dụ để minh họa cho đề tài.
 1. Quá trình thực hiện chương II:
 Trong chương này khi day tôi thường lưu ý học sinh hai vấn đề:
 - Một số kiểu dữ liệu chuẩn và phạm vi giá trị của chúng trong bài 4
 - Câu lênh gán trong bài 6
 • Các kiểu dưc liệu chuẩn:
 Trong nội dung này giáo viên cần làm rõ từng loại kiểu dữ liệu và phạm vi biểu 
 diễn của chúng. Từ đó để học sinh phát hiện và đưa ra những kết luận của mình:
 - Khi nào thì dùng kiểu thì dùng kiểu dữ liệu nào?
 - Kiểu Integer, word có phạm vigiá trị bao gồm cả kiểu Byte
 - Kiểu thực có giá trị bao gồm cả kiểu nguyên. Trong đó kiểu extended có giá trị 
 bao gồm cả kiểu real.
 5 - Trong bài 3 chọn đáp án C vì phạm vi biểu diễn của x, y có cả số nguyên âm và 
 z là tích của hai số nguyên nên nó phải là số thực.
 Sau khi đưa ra kết quả đúng của các bài toán trên, tôi yêu cầu học giải thích tại 
 sao không chọn các đáp án khác để khác sâu ý nghĩa và phạm vi sử dụng của các 
 kiểu dữ liệu chuẩn.
 Cuối cùng các nhóm tự nhận xét câu trả lời của nhóm bạn để đưa ra kết luận 
 cuổi cùng và từ đó giáo viên có hình thức động viên kịp thời.
 • Câu lệnh gán:
 Trong bài 6, tôi đặc biệt quan tâm đến câu lệnh gán vì câu lệnh này có vị trí đặc 
 biệt trong lập trình, đồng thời thực hiện nó đúng hay sai còn phụ thuộc vào việc 
 người lập trình khai báo biến ở trên. Vì vậy, trong quá trình lên lớp bài này tôi đưa 
 ra cấu trúc câu lệnh gán (:=) sau đó cho học sinh thảo luận để 
 gải thích câu lệnh và đưa ra những phát hiện của mình.
 Những phát hiện của học sinh sau đó được bổ sung và tổng kết như sau:
 - là tên biến đơn.
 - là hằng, biến hoặc biểu thức.
 - Giữa và phải tương thích nhau về kiểu dữ liệu
 Để khắc sâu những kiến thức trên tôi thường sử dụng ví dụ nhận biết sau:
Ví dụ 1:
 Var a,b,c:byte;
 d:word;
 e,f:integer;
 z:real;
 ch:char;
 Begin
 a:=100;
 b:=1000;
 7 Begin
 Write('Nhập độ dài cạnh a=');
 Readln(a);
 if a>0 then s:=a*a;
 Write('Dien tich hinh vuong canh a la:',s);
 Readln
 End.
Bài 2:
Program TamGiac;
Var a,b,c:byte;
 s,p:real;
Begin
 Write('Moi nhap a,b,c:');
 Readln(a,b,c);
 If a>0)and(b>0)and(c>0)and((a+b)>c)and((a+c)>b)and((c+b)>a) then
 Begin
 p:=(a+b+c)/2;
 s:=SQRT(p*(p-a)*(p-b)*(p-c));
 End;
 Write('Dien tich tam giac la:',s:6:2);
 Readln
 End.
Program Bai3;
Var a,b,c,max:integer;
Begin
 9 if a<=0 then Write('Day khong phai la canh cua hinh vuong!')
 else
 begin
 s:=a*a;
 Write('Dien tich hinh vuong canh a la:',s);
 end;
 Readln
 End.
Bài 2:
 Program TamGiac;
 Var a,b,c:byte;
 s,p:real;
 Begin
 Write('Nhập vào 3 số: a,b,c:');
 Readln(a,b,c);
 If (a>0)and(b>0)and(c>0)and((a+b)>c)and((a+c)>b)and((c+b)>a) then
 Begin
 p:=(a+b+c)/2;
 s:=SQRT(p*(p-a)*(p-b)*(p-c));
 Write('Dien tich tam giac la:',s:6:2);
 End
 Else Write('Day khong phai la canh cua tam giac!');
 Readln
 End.
 Học sinh sau khi làm xong bài tập, giáo viên sẽ kiểm tra và hoàn tất bài tập:
 11 11A06 43 3 7.0% 14 32.6% 22 51.2% 4 9.3%
 11A07 39 4 10.3% 13 33.3% 18 46.2% 4 10.3%
 + Năm học: 2014 – 2015:
 LOẠI GIỎI KHÁ TB YẾU
 LỚP
 SĨ SỐ SL % SL % SL % SL %
11A01 40 8 20.0% 15 37.5% 16 40.0% 1 2.5%
11A08 36 2 5.6% 14 38.9% 15 41.7% 5 13.9%
11A09 36 7 19.4% 15 41.7% 12 33.3% 2 5.6%
 13 TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hồ Sĩ Đàm (chủ biên) và nhóm tác giả - Sách giáo khoa Tin học 11 – Nhà 
 xuất bản giáo dục năm 2007.
2. Hồ Sĩ Đàm (chủ biên) và nhóm tác giả - Sách bài tập Tin học 11 – Nhà xuất 
 bản giáo dục năm 2007.
3. Hồ Sĩ Đàm (chủ biên) và nhóm tác giả - Sách giáo viên Tin học 11 – Nhà xuất 
 bản giáo dục năm 2007.
4. Tài liệu trên Internet về: Ngôn ngữ lập trình Pascal.
5. Một số sáng kiến kinh nghiệm và ý kiến của đồng nghiệp.
 15